Oficer wywiadu w randze porucznika Narodowej Organizacji Wojskowej (Obwód Brzesko) - pseudonim „Przyborowski". Dowódca Placówki Szczepanów noszącej kryptonim „Święty Stanisław". Uczestnik brawurowej akcji pod nazwą „III Most", związanej z lądowaniem 25 lipca 1944 roku w okolicy wsi Wał Ruda alianckiego samolotu.
Urodził się 9 kwietnia 1913 roku w Przyborowie, w rodzinie Karola Wolszy i Anieli z domu Maślanka. W latach 1920 -1926 uczęszczał do szkoły podstawowej w Przyborowie, kontynuując później naukę w Brzesku, Krakowie i Tarnowie. Maturę zdał w Trembowli - miejscowości, w której przebywał jego wuj Józef Maślanka - znany działacz ruchu ludowego, późniejszy współtwórca władzy w Republice Pińczowskiej - szef tamtejszej powiatowej Rady Narodowej.
W latach 1935 -1936 Jan Wolsza odbywał służbę wojskową w Szkole Podchorążych Rezerwy w Brześciu nad Bugiem, by w kolejnych dwóch latach uczestniczyć w ćwiczeniach wojskowych. W 1938 roku podjął studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Wybuch wojny spowodował jednak, że musiał zrezygnować z nauki i jak wielu Polaków podjąć walkę w obronie ojczyzny.
W czasie okupacji rozpoczął działalność w zbrojnym podziemiu, będąc aktywnym członkiem Narodowej Organizacji Woskowej, a później Armii Krajowej. Oto jak charakteryzuje Wolszę Jan Wojdak (ps. „Swoboda") związany z działalnością NOW w Placówce Szczepanów: „organizacyjnie podlegaliśmy w tym czasie dowódcy Placówki Szczepanów, por. Janowi Wolszy ps. „Przyborowski", który zgodnie z obietnicą utrzymywał z nami stały kontakt osobiście i przez łączników. Służył nam pomocą i radą. Jako szef wywiadu Obwodu Brzesko, posiadał dobre wiadomości i nigdy nie zapomniał nam tych informacji przekazać. Pamiętam również, że „Przyborowski" zorganizował kilka kwater w podległym sobie obwodzie, ukrywał na nich ludzi przed aresztowaniem, a także kurierów oraz łączników przewożących broń i prasę konspiracyjną. Jedna z takich kwater, u „Czarnej Zośki" w Szczepanowie, cieszyła się największym powodzeniem z uwagi na gosposię, bez reszty oddanej naszej sprawie".
Stanisław Borowiec ps. „Kamienica" (członek NOW i AK- szwagier Jana Wolszy) tak go charakteryzuje: "...typowy narodowiec, patriota, bez reszty oddany sprawie, trochę porywczy ale zdecydowany, łatwo nawiązywał kontakty, powściągliwy w słowie".
Dowodzona przez Jana Wolszę Placówka Szczepanów obejmowała 7 sekcji, w których funkcje sekcyjnych pełnili wówczas:
- Szczepanów („Św. Stanisław") - kpr. Józef Kądziołka (ps.. „Olek")
- Przyborów („Przemysław") - plut. Stanisław Żurek (ps. „Zagrodzki")
- Łęki („Łany") - Michał Legutko (ps. „Szczęsny")
- Borzęcin („Bolesław") - Leopold Kołodziej (ps. „Oracz")
- Waryś („Wacek") - Józef Siudut (ps. „Kostek")
- Biadoliny („Biały Kruk") - Bronisław Wojtowicz (ps. „Rębacz")
- Bielcza („Biały Bóbr") - kpr. Stanisław Kurtyka (ps. „Karaś")
Oprócz akcji sabotażowych, których by organizatorem brał także udział w słynnej brawurowej akcji pod nazwą „III Most" związanej z lądowaniem w okolicy wsi Wał - Ruda samolotu alianckiego, który dostarczył partyzantom broń, amunicję i pocztę, a z powrotem do bazy w Brindisi zabrał między innymi części niemieckiej rakiety V2. W tej akcji osobiście organizował ubezpieczenie dróg dojazdowych do polowego lądowiska „Dakoty". Po wojnie jak wielu jego kolegów był represjonowany, wielokrotnie aresztowany. Uciekał przed funkcjonariuszami UB, ukrywał się na Pomorzu.
W 1965 roku wyjechał do Czech, a potem do Paryża, gdzie mieszkał już do końca swoich dni. Podobnie jak wielu jego rodaków imał się różnych zajęć, aż w końcu trafił do znanej w Paryżu firmy zajmującej się sprzedażą i naprawą markowych fortepianów. Później założył własną firmę pod nazwą „Pianos", wyspecjalizowaną w naprawie i sprzedaży oraz wypożyczaniu fortepianów i pianin.
Swoją firmę prowadził z ogromnym zaangażowaniem i z wielkim rozmachem przez kilkanaście lat. Problemy ze zdrowiem, częste pobyty w szpitalu, zaawansowany wiek - spowodowały zwolnienie tempa w pracy zawodowej. W latach 90-tych często odwiedzał Polskę, rodzinne strony, spotykał się z przyjaciółmi. Zmarł w marcu bieżącego roku w Paryżu. Jego prochy zostały złożone 12 kwietnia 2008 roku w grobowcu na cmentarzu parafialnym w Szczepanowie.
Opracował Jan Kowal
Bibliografia:
- Stanisław Borowiec ( łącznik z-cy komendanta Podokręgu NOW w Tarnowie por. Karola Bernackiego ps. „Bor"), wywiad w zbiorach autora
- Józef Wojdak -„Byłem jednym z wielu"- wspomnienia żołnierza i partyzanta Narodowej Organizacji Wojskowej i Armii Krajowej.
- Stanisław Kaszyński- „Z Przyborowa nad Sekwanę", BIM nr 12(52), Brzesko 1996